مسئولین چگونه بارندگی را افزایش دهند؟
این مطلب در تاریخ 27 مهر 1394 با مطالبی افزونتر! در سایت تبیان منتشر شد. (+)
«وقتی زکات پرداخت نشود، حیوانات نابود می‌شوند. وقتی حاکمان ظلم کنند نزولات آسمانی قطع می‌شود و وقتی به وعده‌ها عمل نشود، مشرکان بر مسلمانان یاری می‌شوند.»[1]
این کلام پیامبر خدا، حضرت محمد صلی الله علیه و اله است که پیروان خود را هشدار می‌دهد تا با ترک برخی اعمال، بلا را از خود دور کنند؛ بلاهایی که عملکرد مردمان در آن‌ها مؤثر است.
اینکه گناهان و رفتار ناپسند مردم در امور دنیوی مؤثر است، مطلبی است که در مورد آن بسیار گفته شده و شکی در آن نیست؛ شکی نیست که با گناهان درهای رحمت الهی بسته شده و گاه زمینه نزول بلا و عذاب مهیا می‌شود. نمونه واضح و روشن آن هلاکت اقوام گذشته و عذاب‌های وحشتناکی است که بر آن‌ها نازل شده است. عامل این عذاب‌ها نیز چیزی نیست جز کردار و عملکرد آن‌ها؛ وقتی قوم ثمود در اثر تخلف از امر الهی، ناقه صالح را کشتند، یا قوم لوط مرتکب گناه قبیح هم‌جنس‌بازی شدند و موارد دیگری که قرآن کریم آن‌ها را به عنوان درس عبرت بیان کرده است همگی نشان از تأثیر عملکرد مردمان در برانگیختن خشم طبیعت دارد.
اینکه گناهان موجب نزول بلا یا موجب بسته شدن درهای رحمت می‌شوند تنها مختص اقوام گذشته نیست و در هر زمان و موقعیتی پابرجاست. گویی این سنت الهی قانونی برای همه زمان‌ها است و خداوند هم مهر تأییدی بر آن زده است؛
«ذلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلى قَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِم؛[2]
این [کیفر سخت] به سبب این است که خدا بر آن نیست که نعمتى را که به قومى عطا کرده [به عذاب و نقمت] تغییر دهد تا زمانى که آنان آنچه را در خود [از عقاید حقّه، حالات پاک و اخلاق حسنهاى که] دارند [به کفر، شرک، عصیان و گناه] تغییر دهند.»
از «تغییر نعمت‌ها به دلیل تغییر عملکردهای مردم»، در روایات نیز نشانه‌هایی می‌توان یافت؛ امام سجاد علیه السلام از چهار گناه نام می‌برد که در تغییر نعمت‌ها مؤثرند؛ ظلم به مردم، ترک عادات خوب و پسندیده، کفران نعمت و اسراف، ناسپاسی.[3]
گناهان مختلف، آثار متفاوت
با توجه به منابع روایی، گناهان آثار متفاوتی در پی دارند. همان‌گونه که پیامبر صلی الله علیه و اله فرمود؛ از بین رفتن حیوانات چهارپا ثمره نپرداختن زکات توسط مردم است، نباریدن باران از ظلم به مردمان، و نصرت مشرکان و غلبه آن‌ها بر مسلمانان از خلف وعده‌های مسلمانان به خود و دیگران است.
شاید تنها عامل این بلاها، این گناه‌ها نباشد، اما آنچه قطعاً از این روایات برمی‌آید تأثیر انکارناپذیر گناهان در برخی پدیده‌های طبیعی است. از این رو برخی پدیدها هرچند در ظاهر خارج از قدرت انسان‌اند، اما در واقع رفتار آدمیان در آن‌ها نقش دارد؛ درست مانند آتش سوزاننده‌ای که روشن کردن آن و در نتیجه سوزاندنش به اختیار ماست.
چرا باران نمی‌بارد؟
در مورد بخیل شدن آسمان، گناهان متفاوتی نقل شده است که در آن تأثیر دارند. در میان مردم نیز مطالبی شایع شده که در پیامک‌ها و سخنرانی‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود. این مطالب بیشتر گناهانی است مربوط به تک‌تک افراد جامعه؛ گناهانی که اختصاص به گروه خاصی ندارد و ابتلا به آن توسط هرکسی که صورت گیرد، زمینه قهر آسمان فراهم می‌شود.
اما خطاهایی هم وجود دارد که اختصاص به همه مردم ندارد و توسط گروه خاصی انجام می‌شود و بلای ناشی از آن دامن همه مردم را می‌گیرد؛ از آن جمله کسانی هستند که امورات مردم در دستشان است. در مورد این گروه گفته شده که ظلم آن‌ها به مردم زیردستشان، زمینه‌ساز قطع شدن نزولات آسمانی است. همان‌طور که در روایت پیامبر نیز اشاره شد.
امام صادق علیه السلام نیز از چهار گناه نام می‌برد که موجبات چهار بلا را فراهم می‌کنند.[4] از جمله آن‌ها ظلم در قضاوت است. امام این گناه را مانعی بر نزولات آسمانی توصیف کرده است.
توبه همگانی!
همان‌طور که عامه مردم از ارتکاب گناه منع شده‌اند و در صورت ارتکاب، مسیر توبه برای آن‌ها مهیاست تا از گناه خود دور شده و خود را در دریای رحمت الهی شستشو دهند و آثار منفی و خسارت باری که از گناهشان بر آن‌ها تحمیل شده، برداشته شود، مدیران جامعه نیز از این قاعده مستثنا نیستند؛ آن‌ها نیز با بازگشت به آغوش رحمت الهی و توبه از رفتارهای ناعادلانه و ناپسند و دست کشیدن از ظلم و بی‌عدالتی نسبت به مردمان می‌توانند زمینه رفع آثار این اعمال را فراهم کنند.
وقتی نباریدن باران از ظلم و ناعدالتی باشد، با اصلاح رفتارها، قوانین و بخشنامه‌ها و عزم جدی بر دوری از فساد و پایمال کردن حقوق مردم، امید مردم به رحمت آسمانی خداوند بیشتر خواهد شد. این نیز از سنت‌های الهی است که خداوند خود بر آن تأکید نموده است؛
«وَ یا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یَزِدْکُمْ قُوَّةً إِلى قُوَّتِکُمْ وَ لا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمینَ؛[5]
اى قوم من! از پروردگارتان آمرزش بخواهید، آن گاه به سوى او بازگردید، [تا] براى شما باران فراوان و پى در پى فرستد و نیرویى بر نیرویتان بیفزاید، و مجرمانه روى [از حق] برمگردانید.»
از این رو کسانی که امورات مردم را در دست دارند، علاوه بر اینکه مردم را به صرفه‌جویی و دعا و نماز توصیه می‌کنند خود نیز باید اصلاحاتی اساسی را در دستور کار قرار دهند و با تغییر رفتارهای ناعادلانه و تبعیض‌آمیز و گاه ظالمانه، توبه حکومتی کنند.
